Γιώργος Χατζιδάκις: «Δεν έχουμε ακούσει ούτε τον μισό Χατζιδάκι»

Αν νομίζουμε ότι τα είχαμε ακούσει και δει όλα, κάνουμε λάθος. Ο συνθέτης της ευαισθησίας μας, είκοσι χρόνια από τον θάνατό του και 89 από τη γέννησή του, θα αρχίσει να μας αποκαλύπτει όσα είχε κρυμμένα στο συρτάρι (ή μάλλον σε πολλά συρτάρια) σε μουσικές, εικόνες, γραπτά, με αφετηρία δύο συναυλίες στο Ηρώδειο και τη φροντίδα του διαχειριστή, προστάτη και κληρονόμου του έργου του, του γιου του ΓιώργουΑσκούν μια παράξενη, ακαταμάχητη γοητεία. Οσα χρόνια κι αν περάσουν. Οσες φορές και να τα έχεις ακούσει. «Διώξε τη λύπη παλικάρι, πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι...», «Τ" αστέρι του βοριά θα φέρει ξαστεριά...».

Ακόμη και το ψυχρό στούντιο Β της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΝΕΡΙΤ, με τα ξεχασμένα πανό με το λογότυπο της πάλαι ποτέ ΕΡΤ, έμοιαζε να γλυκαίνει καθώς ο Λουκάς Καρυτινός, αεικίνητος στο πόντιουμ, έδινε το έναυσμα και εντολές για κρεσέντι, γκλισάντι, φορτίσιμι, αφήνοντας αυτή την παράξενη γοητεία να διαχυθεί στον χώρο από έγχορδα και πνευστά.

Είχε και άλλο ειδικό βάρος αυτή η πρόβα με τραγούδια και ανέκδοτα έργα του Μάνου Χατζιδάκι στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής. Στην ομάδα των 26 συνολικά μουσικών της Συμφωνικής Ορχήστρας που ανασυστάθηκε υπό το λογότυπο της ΝΕΡΙΤ συμμετείχαν, μπροστά και δεξιά από τον μαέστρο, μουσικοί που ταυτίστηκαν με τον αενάως, διαχρονικά γοητευτικό ήχο της έμπνευσης του Μάνου Χατζιδάκι. Η Στέλλα Γαδέδη στο φλάουτο, πάντα με τη μαύρη κόμη της. Η Στέλλα Κυπραίου με την κιθάρα κάτω από τα ξανθά μαλλιά της. Η Βιβή Γκέκα με ευλάβεια πάνω από το μαντολίνο. Ο Σωκράτης Ανθης, στιβαρός στην τρομπέτα. Και ο Νίκος Γκίνος, στα 82 του πλέον παρακαλώ, προσηλωμένος στον ήχο του κλαρινέτου του. Ο Βαγγέλης Σκούρας της «Ρωμαϊκής Αγοράς», απαστράπτων, στο κόρνο του.

Και στο κέντρο, στο τσέλο, ο Ρενάτο Ρίπο. Μουσικός άλλοτε της Καμεράτας, που όμως τον είχε πρωτακούσει ο Μάνος Χατζιδάκις, τον είχε ξεχωρίσει σε μια ακρόαση μουσικών, του είχε πει ύστερα από τρεις δοξαριές «εσύ είσαι καλός» και τον είχε επιλέξει πάραυτα για την παρουσίαση του δύσκολου έργου του αξέχαστου - και φίλου του - Νίκου Μαμαγκάκη για βιολοντσέλο από την Ορχήστρα των Χρωμάτων.

Αν σε αυτή την ντριμ τιμ Χατζιδάκι, κορμό και καρδιά της Ορχήστρας που προβάρει αυτές τις ημέρες έργα του για δύο συναυλίες στο Ηρώδειο (Τετάρτη και Πέμπτη), προσθέσουμε και τα 20χρονα από το φευγιό του αγαπημένου συνθέτη τής ευαισθησίας μας και τα 60χρονα του Τρίτου Προγράμματος με το οποίο έχει ταυτιστεί (δίπλα, η Συμφωνική Ορχήστρα «περνούσε» την Τρίτη Συμφωνία του Μπετόβεν για την επετειακή αποψινή συναυλία), είχε κάτι παραπάνω από ειδικό βάρος αυτή η πρόβα.

Σ" αυτό το γοητευτικό χατζιδακικό κλίμα, με τον μαέστρο Καρυτινό να επιμένει στην ακρίβεια του ήχου του, αεικίνητος πάντα, μπορείς και θέλεις να ακούσεις τα πάντα για τον Χατζιδάκι. Πόσω μάλλον από το στόμα του γιου του Γιώργου Χατζιδάκι.

Γιατί, άραγε, μας γοητεύει ακόμη η μουσική του, ακόμη και το άκουσμα του ονόματος ενός δημιουργού που έγραφε «Α δ ι α φ ο ρ ώ για τη δόξα. Με φυλακίζει στα όρια που εκείνη καθορίζει κι όχι εγώ»; «Οι άνθρωποι πολύ απλά συγκινούνται από τη μουσική του» έρχεται απλή και η απάντηση. «Το ενδιαφέρον για τον ίδιο, που διατηρείται, είναι επειδή είναι από τους ελάχιστους που δημιούργησαν κοινό μύθο. Ο ίδιος έλεγε ότι ο κοινός μύθος δεν υπάρχει και τον δημιουργούμε πάλι και πάντα από την αρχή».

Ο Γιώργος Χατζιδάκις έχει λόγο ειδικό που είναι παρών σε όλες τις πρόβες και που συνέδεσε το όνομά του με τις δύο συναυλίες του Ηρωδείου. Για εκείνον είναι η απαρχή της παρουσίασης όσο μεγαλύτερου μέρους του έργου του πατέρα του. Ενα ρυάκι που θα οδηγήσει σε ένα ποτάμι από Χατζιδάκι. Από μουσικές Χατζιδάκι. Οσες έχουμε ακούσει και δεν έχουμε ακούσει. Με έμφαση στις δεύτερες.

Διότι δεν έχουμε ακούσει, σε ηχογραφήσεις ή συναυλίες, ούτε τον μισό Χατζιδάκι. «Το 50% του έργου του είναι ανέκδοτο» μου λέει ο άνθρωπος που ζει και αναπνέει με αυτόν τον μουσικό θησαυρό. Και τώρα που το αρχείο ψηφιοποιήθηκε σχεδόν στο σύνολό του, ελέγχθηκε, αποτυπώθηκε και ξέρουμε τι υπάρχει, ήρθε η ώρα για τη συστηματική παρουσίασή του. Παράλληλα με τη διερεύνηση των ηχογραφημάτων του - όλα σε μαγνητοταινίες, αντίγραφα των μάστερ - που αποτυπώνουν και τις ενορχηστρώσεις του ίδιου του Μάνου Χατζιδάκι. Ενα από αυτά, μάρτυρας έμπνευσης στα χρόνια της Τσινετσιτά και αργότερα του Χόλιγουντ, η μουσική για την ταινία του 1975 «Faccia di Spia» αποτελεί το πρώτο μέρος των συναυλιών υπό τον τίτλο «Τρόποι του φεγγαριού», που δίνουν το έναυσμα για να κυλήσει το ποτάμι Χατζιδάκι. Εργο στο οποίο η Συμφωνική Ορχήστρα της ΝΕΡΙΤ θα ξαναδώσει ζωή, θα ηχογραφηθεί και θα εκδοθεί κοντά 90 χρόνια από τη γέννηση του συνθέτη.

Η ταινία του Τζουζέπε Φεράρα «Faccia di Spia» εικονοποιεί τα παιχνίδια της αμερικανικής CIA και της βρετανικής ΜΙ6 σε χώρες που μάχονταν για το δικαίωμα να εκλέγουν δημοκρατικά τους ηγέτες τους και τις «εξαφανίσεις» μαχητικών - κυρίως αριστερών - ηγετών, με τους ηθοποιούς (ανάμεσά τους και η Μαριάντζελα Μελάτο των «Ιστοριών έρωτα και αναρχίας») να ενσαρκώνουν τον αρχηγό της Εθνικής Ενωσης Λαϊκών Δυνάμεων (UNPF) του Μαρόκου Μεχντί μπεν Μπαρά, τον Σαλβαδόρ Αλιέντε της Χιλής, τον ηγέτη του Αγώνα για την Ανεξαρτησία του Κονγκό Πατρίς Λουμούμπα, τον Τσε Γκεβάρα...

Γιατί δεν είχαν εκδοθεί έργα όπως το συγκεκριμένο από τον ίδιο τον Μάνο Χατζιδάκι; «Αυτό είναι ερώτημα που αφορά πολλά από τα ανέκδοτα έργα του» λέει ο Γιώργος Χατζιδάκις. «Εκείνος γεννούσε συνεχώς καινούργια και η έκδοσή τους διαρκώς αναβαλλόταν. Και η αναβολή αυτή έφτασε σχεδόν μέχρι σήμερα, όσο μελετούσαμε το έργο του».

Μιλάμε για έναν συνθέτη που κυρίως τα τραγούδια του αλλά και έργα του, κύκλοι τραγουδιών του, έχουν διαρκώς ζήτηση από το εξωτερικό από ορχήστρες, τραγουδιστές και φορείς, όπως λέει ο γιος του. Κάπου 200-300 ανακυκλώνονται διαρκώς και αποκτούν διαρκώς νέα πνοή και νέα φωνή εκεί έξω. Και η μουσική από τους «Ορνιθες». Και η μουσική του για τις ταινίες.